بیماری های دهانی،با شیوع درگیری بیش از 3.5 بیلیون نفر در جهان، یک مشکل بزرگ سلامت عمومی محسوب می شود.

در این میان،پوسیدگی دندانی شایع ترین بیماری مزمن دوران کودکی است.براساس مقیاس"بار بیماری جهانی"(Global Burden of Diseases)  که در سال 2017 در 192 کشور جهان اندازه گیری شد، شیوع پوسیدگی دندانی درمان نشده ی جهانی در مقایسه با سال 1990 تنها 4% کاهش داشته است و تقریبا در سه دهه ی گذشته ثابت باقی مانده است.با توجه به وخامت هزینه های اجتماعی پوسیدگی دندان در کودکان از جمله از دست دادن روزهای مدرسه،کاهش توانایی یادگیری ناشی از درد،هزینه های بالای درمان برای والدین، اشکال در غذا خوردن و پوسیدگی درمان نشده که سبب آبسه و عفونت های موضعی و سیستمیک شده و تاثیر منفی بر کیفیت زندگی و عملکرد تحصیلی کودکان دبستانی دارد ،همچنین نقش سلامت دندان های شیری در رشد و نمو و مدیریت پوسیدگی های زودرس دندان های مولر اول دایمی،ارزیابی سلامت دهان و دندان در کودکان و برنامه ریزی بهداشتی درمانی برای این گروه سنی یک ضرورت واز شاخصهای ارزیابی سلامت کودکان در جوامع مختلف می باشد.

سازمان جهانی بهداشت(  WHO ) پوسیدگی دندان را سومین بیماری غیر مسری مزمن،رتبه بندی کرده که نیازمند توجه جهانی برای پیشگیری و درمان است لذا بدین منظور  تقلیل شاخص تعداد دندان پوسیده ‚ پر شده و یا از دست رفته (dmft)[1] (decay & missed & filled teeth )کودکان تا سال 2025 به حداکثر یک دندان  و افزایش تعداد کودکان 6 ساله با مجموعه دندانهای سالم (CF)[2]( Caries free) تا سال 2020 هدف گذاری شد.پزشکی اطفال امریکا توصیه می کند که اولین ویزیت دندان پزشکی کودکان در زمان اولین رویش دندان یا حداکثر در سن 12 ماهگی انجام شود چرا که ﭘﯿﺸﮕﯿﺮی را ﺗﻨﻬـﺎ راه اﺻــﻮﻟﯽ در ﺟﻬــﺖ ﻣﻘﺎﺑﻠــﻪ و ﺟﻠــﻮﮔﯿﺮی از وﻗــﻮع اﯾــﻦ ﺑﯿﻤﺎری ﻣـﯽ دانند.

مهمترین وظیفه دندانهای شیری کمک به داشتن تغذیه خوب و درنتیجه رشد و نمو مناسب کودک است.به علاوه حضور این دندان ها در  ایجاد قوس فکی طبیعی و جلوگیری از کاهش فضا و شلوغی دندانهای دایمی، کیفیت تکلم، زیبایی و نبود بوی دهان کودک مؤثر بوده و وجود مشکل در این فاکتورها باعث بروز اختلال در روابط اجتماعی مناسب کودک میگردد.

فرایند پوسیدگی دندانی در کودکان توسط فاکتورهای متعددی تحت تاثیر قرار می گیرد که رژیم غذایی جزء مهمترین عوامل ایجاد کننده آن بوده و در این بین گروه غذایی، ترکیبات  قندی و شکر نقش مهمی دارند همچنین مطالعات نشان داده که کودکان با بیشترین تعداد دندان پوسیده، به طور معنی داری بیشتر از دیگر همسالان خود از مواد غذایی با قدرت چسبندگی به دندان ،استفاده می کنند. عوامل دیگر از قبیل سطح تحصیلات والدین بویژه مادر و افزایش تعداد فرزندان خانواده ،دفعات مسواک زدن ، سطح اقتصادی اجتماعی خانواده (درآمد خانوار) ،عادات تغذیه ای، دفعات مراجعه به دندانپزشک عدم رعایت بهداشت دهان و دندان نزد کودک و خانواده به عنوان عوامل خطر پوسیدگی در مطالعات مطرح گردیده اند. به علاوه میانگین شاخص تعداد دندان پوسیده ‚ پر شده و یا از دست رفته (dmft)در کودکانی که از شیر مادر به تنهایی و یا ترکیبی استفاده می کنند بالاتر از سایر گروهها می باشد و هم چنین با افزایش زمان قطع شیردهی افزایش می یابد که با نتایج حاصل از برخی مطالعات همخوانی دارد زیرا در این مطالعات بیان شده که تغذیه ی مکرر از شیر مادر به عنوان یک ریسک فاکتور عمل میکند و تغذیه شیر بیشتر از 7 بار در روز در کودکان بعد از 12 ماهگی با ریسک افزایش یافته ECC(early childhood caries) همراه می باشد.به علاوه افزودن فلوراید به شیر های پاستوریزه یا پودر شیرخشک یا آبی که با آن مخلوط میشود ممکن است آثار بازدارنده ای روی پوسیدگی در سایر گروه ها داشته باشد.

راضیه السادات عطاپور کارشناس گروه اپیدمیولوژی