چهارشنبه ‌سوری، جشن باستانی است که در شب چهارشنبه آخرین ماه سال برپا می شود و در واقع پیش در آمدی برای جشن‌های نوروزی می باشد. طبق آیین باستانی ایرانی در این شب آتش بزرگی برپا می‌شود، که تا صبح زود و طلوع آفتاب، برافروخته می‌ماند و مردم از روی آتش می‌پرند و با گفتن زردی من از تو سرخی تو از من، زردی، بیماری و مشکلاتشان را به دست آتش می‌سپارند و به جای آن سرخی، گرما و نیرو را از آتش هدیه می‌گیرند. آیین چهار شنبه سوری در شیراز شامل افروختن آتش در معابر و خانه‌ها، فال‌گوشی، اسپند دود کردن نمک گردانیدن وگرفتن فال حافظ می باشد. رفتارهای مغایر با عرف جامعه از قبیل استفاده از مواد منفجره و آتش زا که امروزه در این مراسم به کار می رود، در این آیین جایی ندارد. افرادی که با منفجر کردن ترقه و پراکندن آتش سلامتی مردم را به خطر می اندازند، با تن دادن به رفتاری آمیخته با هرج و مرج روحی، آیین چهارشنبه سوری را تحریف کرده اند.

‎آسیب شناسی چهارشنبه سوری:

‎سوختگی: در یک مراسم آتش بازی اولین مشکلی که به ذهن هر کسی می رسد سوختگی است. اما این روزها که در چهارشنبه سوری از انواع مواد محترقه استفاده می شود سوختگی های ایجاد شده به این آسانی ها خوب شدنی نیست. درصورت آتش گرفتن لباس، شخص باید از دویدن خودداری کرده و بلافاصله بر روی زمین بغلتد.

‎پتو وسیله مناسبی برای خاموش کردن فردی که لباسش آتش گرفته می باشد. استفاده از آب هم در این مواقع کمک کننده است ولی هرگز نباید از کپسول های آتش نشانی برای خاموش کردن فردی که آتش گرفته استفاده کرد. سوختگی ها به ویژه سوختگی هایی که از شدت بیشتری برخوردار است، موجب دفع الکترولیت های بدن از جمله سدیم و پتاسیم می شود که این مورد می تواند باعث افزایش میزان اوره در بدن شده و با از بین رفتن کلیه ها به تدریج موجب دیالیزی شدن فرد می شود.

‎آسیب های چشمی: یکی از موارد دیگری که در چهارشنبه سوری ها دیده می شود کوری ناشی از اصابت مستقیم ترکش های ناشی از انفجار مواد محترقه می باشد. در صورت آسیب رسیدن به چشم ها تنها کاری که باید انجام داد این است که چشم با یک کاور، بدون آن که با چشم آسیب دیده تماس داشته باشد، پوشانده شده و بیمار سریعا به یک مرکز چشم پزشکی اعزام شود.

‎ضایعات پوستی و ریوی: باید توجه داشت که هیچ ماده شیمیایی غیر خطرناکی وجود ندارد. ماده شیمیایی به کار رفته در مواد محترقه و منفجره به علت ترکیب با اکسیژن و کربن همگی به نوعی خطرناک هستند و ممکن است حتی هنگام تهیه وکار با آن ها، عوارضی را برای کارگران به همراه داشته باشد. دردهای شکمی، سرگیجه، حالت استفراغ و اسهال و در برخی موارد ناراحتی های تنفسی پیشرفته از آثار این مواد شیمیایی برای تولید کنندگان این مواد می باشد. حساسیت های پیشرفته بر روی غشای پوستی و حتی در صورت جذب از راه پوست و سوختگی های پیشرفته پوست از عوارض ترکیبات نیتراته است. تنفس پودرهای گوگردی هم آثار تنفسی، سرفه های شدید و تنگی نفس را در پی دارد. در صورتی که پوست شما با مواد شیمیایی تماس پیدا کرد بلافاصله پوست را با آب فراوان شستشو داده و به مرکز درمانی مراجعه کنید.

‎صداهای مرگ بار: بسیاری از جوانان از ایجاد صداهای مهیب در این شب لذت می برند و به نوعی برای ایجاد صدای بلندتر با یکدیگر رقابت می کنند. صداهای مهیب و ناهنجار سبب بروز ناراحتی های روحی روانی، سکته های قلبی در افراد مسن و حتی سقط جنین در زنان باردار می شود. اگر پس از شنیدن صدای بلند ناهنجار دچار تپش قلب، وزوزگوش یا کاهش شنوایی شدید، تنها کاری که باید بکنید این است که در یک فضای آرام استراحت کنید. در صورتی که این علایم بیش از 24ساعت ادامه یافت به پزشک مراجعه نمایید.

‎راه های مقابله با حوادث در چهارشنبه سوری :

‎1) دوری کردن شهروندان از ابزارهای آتش بازی و انفجاری، جایگزین نمودن شادی های بی خطر، همچنین خودداری از ترددهای بی جهت در سطح شهر

‎2) هدایت کردن این اقدامات مخاطره آمیز به بیرون از شهر و مکان های تعیین شده که دارای امکانات امنیتی و درمانی لازم هستند.

‎3) از آن جا که دانش آموزان و دانشجویان بیشترین گروه آسیب پذیر بوده و اکثر آسیب ها در کوچه، خیابان و در حین بازی با مواد محترقه اتفاق می افتد، لازم است برنامه های آموزشی و هشدار دهنده به والدین و جوانان، از طریق رسانه ها و مدارس ارائه گردد.

‎4) شهروندان نسبت به خود و جامعه شان دارای «مسئولیت اجتماعی» هستند. با تکیه بر این مسئولیت اجتماعی و برای بر پا داشتن صحیح این سنت دیرینه و زیبا یکدیگر را راهنمایی کنند.

‎به امید چهارشنبه سوری زیبا، فرهنگ ساز و به دور از هر گونه خطر احتمالی.

‎تهیه کنندگان : مهناز زادانی فرد- ژاله راستی عماد آبادی