همه ما در زندگی فردی و اجتماعی خود با مسائل و مشکلات متعددی مواجه می شویم به جای اینکه منفعلانه عمل کرده و آرزو کنیم که ای کاش در زندگی ما  هیچ مشکلی پیش نیاید،بهتر است یاد بگیریم چطور مشکلات خود را حل کنیم این یعنی مهارت حل مسئله

مهارت حل مسئله یعنی چی؟

مهارت حل مسئله عبارت است از تفکر منطقی و منظم که به فرد کمک میکند هنگام رویارویی با مشکلات  راه حل های متععدی را جستجو کند سپس مناسب ترین راه حل را انتخاب نماید.

در ابتدا  باید نسبت به مسئله/مشکل  یک جهت گیری کلی داشته باشیم.  به طور کلی جهت گیری انسان ها  نسبت به مشکلات دوگونه است:

گروهی که نگرش و نگاهشان به مشکلات مثبت است. درواقع مشکل را فرصت می دانند و خود را در حل مشکل توانا ارزیابی می کنند،اما افرادی که نوع نگاهشان به مشکلات منفی است.وقتی با مشکلی مواجهه می شوند آن را تهدیدی بزرگ تلقی می کنند این افراد باید بتوانند نگرش خود  را اصلاح کنند و بپذیرند که مشکلات جز اجتناب ناپذیر زندگی است و هر مشکلی می تواند فرصت های جدیدی برای فرد فراهم کند.

درنتیجه وقتی با مشکلی مواجه می شوید،مراحلی که باید طی کنید

-اصلاح نگرش به مسئله

-شناسایی افکار منفی

-مبارزه با انها از طیق گفتگوهای درونی مثبت

گام های حل مسئله

گام اول  : تعریف دقیق مشکل (مشکل را شناسایی کنیم.) .برای حل یک مشکل اول باید بدانیم که مشکل ما چیست زیرا تازمانی که تعریف دقیق از مشکل نداشته باشیم نمی توانیم آن را حل کنیم .

برای تعریف مشکل می توانید این سوالات را از خودتان بپرسید ؟

-چه چیزهایی پیش آمده باعث شده شما پی ببرید یک مشکل وجود دارد ؟

-مشکل کجا ایجاد شده است ؟

-چرا  و چطور ایجاد شده است؟

-چه زمانی رخ داده است؟

نکته:   به یاد داشته باشیم  با تعریف دقیق مشکل ،نیمی از راه حل آن را یافته ایم .

مرحله دوم :  تهیه فهرست از راه حل های مختلف : پس از تعریف دقیق و روشن  مشکل تمامی راه حل های ممکن را برای حل مشکل مورد نظر را فهرست کنید.کمیت (تعداد) راه حل ها مهم هست ، نه کیفیت آنها

در بارش فکری تمامی راه حل هایی که به ذهن می رسد بدون توجه به قابل اجرا بودن یا نبودن، درست یا نادرست بودن،مثبت یا منفی بودن،کارآمد یا ناکارآمد و... یادداشت می کنیم ..در پایان این مرحله فهرستی از راه حل های مشکل در اختیار خواهیم داشت.

مرحله سوم: بررسی راه حل ها و انتخاب بهترین راه حل  :درحین بررسی متوجه میشویم که برخی از راه حل ها اصلا به حل مسئله منتهی نمیشود یا ممکن است عواقب و آسیب هایی دنبال داشته باشد

از بین راه حل های ارائه شده به ارزیابی معایب و مزایای آن پرداخته و سپس مناسبترین راه حل را انتخاب می کنیم. برای این کار از خود سوال کنیم اگر این راه حل استفاده کنم چه اتفاقی خواهد افتاد و پیامد یا نتیجه آن چه خواهد بود ؟

مرحله چهارم  :اجرای راه حل انتخاب شده: راه حل انتخاب شده را به کار می گیریم  و از خود سوال می کنیم :

مناسبترین زمان برای اجرای راه حل چه زمانی است ؟

امکانات مورد نیاز برای اجرای راه حل کدامند؟

چه افرادی در اجرای این راه حل می توانند به شما کمک کنند ؟

مرحله ششم :ارزیابی.  پس از اجرای راه حل انتخاب شده باید ارزیابی صورت گیرد

آیا راه حل مورد نظر موثر و رضایت بخش بوده است یا خیر ؟؟؟؟

اگر راه حل انتخاب شده در رفع مشکل موفقیت آمیز بود فراین حل مسئله پایان می یابد . درغیر این صورت باید مراحل حل مسئله را مرور کنید و ببینید در کدام مرحله اشکال وجود داشته و به حل مسئله منجر نشده است

نکته : فرایند حل مسئله زمانی پایان می یابد که دیگر موقعیت ، برای فرد مسئله ساز نباشد  (ایجاد اشتغال ذهنی نکند )

ملیحه مکی آبادی  کارشناس ارشد روانشناسی ،کارشناس آموزشی گروه ارتقاء سلامت