محیط‌زیست سالم ضروری‌ترین عامل برای بقای انسان‌ها و سایر موجودات زنده است. زمین، هوا، آب و منابع طبیعی که از آن‌ها برای بقا و رشد استفاده می‌کنیم به‌طور مرتب تحت تأثیر فعالیت‌های انسانی قرار دارند. در حالی که انسان‌ها از طبیعت بهره‌برداری می‌کنند متأسفانه رفتارهای نادرست آن‌ها باعث تخریب منابع طبیعی، آلودگی محیط‌زیست و تغییرات اقلیمی شده است که در نهایت بر سلامت عمومی تأثیرات منفی برجای می‌گذارد.

آلودگی هوا، آلودگی آب، تغییرات اقلیمی و تخریب زیستگاه‌ها از مهم‌ترین پیامدهای منفی رفتارهای انسانی هستند که سلامت جسمی و روانی انسان‌ها را تهدید می‌کنند. آلودگی هوا می‌تواند باعث بیماری‌های قلبی-عروقی، ریوی و سرطان‌ها شود در حالی که تغییرات اقلیمی می‌تواند منجر به بحران‌های بهداشتی، افزایش بیماری‌های واگیردار و کمبود منابع آب سالم گردد. همچنین از دست دادن تنوع زیستی به معنای از بین رفتن گونه‌هایی است که می‌توانند داروهای مهم یا منابع غذایی حیاتی برای بشر را فراهم کنند.

به همین دلیل توجه به رفتارهای انسانی و تأثیرات آن‌ها بر محیط‌زیست و سلامت ضروری است. تغییر در شیوه زندگی و پذیرش رفتارهای دوستدار محیط‌زیست می‌تواند به کاهش آسیب‌های زیست‌محیطی و ارتقای سلامت عمومی کمک کند. در ادامه به برخی از رفتارهایی اشاره خواهیم کرد که افراد باید برای حفظ سلامت خود و محیط‌زیست به آن‌ها توجه کنند.

1. صرفه‌جویی در مصرف انرژی
   خاموش کردن وسایل برقی و الکترونیکی هنگامی که از آن‌ها استفاده نمی‌کنیم، می‌تواند به کاهش مصرف انرژی و آلودگی ناشی از تولید آن کمک کند. استفاده از لامپ‌های کم‌مصرف و بهینه‌سازی سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی در خانه نیز از راه‌های موثر در کاهش مصرف انرژی است.
2. کاهش مصرف پلاستیک
   استفاده از کیسه‌های پارچه‌ای به جای پلاستیکی، اجتناب از خرید محصولات با بسته‌بندی‌های پلاستیکی و استفاده مجدد از بطری‌ها و ظروف پلاستیکی می‌تواند به کاهش زباله‌های پلاستیکی کمک کند.
3. تفکیک زباله‌ها برای بازیافت
   تفکیک زباله‌ها به گروه‌های مختلف مانند شیشه، پلاستیک، کاغذ و فلزات، علاوه بر کاهش حجم زباله‌های دفنی، باعث می‌شود که این مواد به‌طور مؤثر بازیافت شده و مجدداً در تولیدات استفاده شوند.
4. کم کردن مصرف آب
   استفاده بهینه از منابع آب، مانند بستن شیر آب هنگام شستشوی دندان‌ها یا شستن صورت و نصب وسایل کم مصرف آب می‌تواند به حفظ منابع آبی و جلوگیری از هدررفت آن‌ها کمک کند.
5. حمل‌ونقل پایدار
   استفاده از حمل‌ونقل عمومی، دوچرخه‌سواری یا پیاده‌روی به جای استفاده از خودروی شخصی در مسافت‌های کوتاه می‌تواند به کاهش آلودگی هوا، کاهش مصرف سوخت و بهبود سلامت عمومی کمک کند.
6. کاشت گیاهان و درختان
   کاشت درختان و گیاهان علاوه بر اینکه به بهبود کیفیت هوای اطراف کمک می‌کند، به ایجاد فضاهای سبز و کاهش اثرات تغییرات اقلیمی نیز مؤثر است.
7. خرید محصولات ارگانیک و محلی
   خرید محصولات ارگانیک و محلی که بدون استفاده از سموم شیمیایی تولید می‌شوند علاوه بر حفظ سلامت فردی به کاهش اثرات منفی کشاورزی صنعتی بر محیط‌زیست کمک می‌کند.
8. تعمیر و استفاده مجدد از وسایل
   به‌جای دور انداختن وسایلی که به‌راحتی قابل تعمیر یا بازسازی هستند از آن‌ها مجدداً استفاده کنیم. این کار علاوه بر کاهش زباله‌ها به صرفه‌جویی در مصرف منابع نیز کمک می‌کند.

اجرای این رفتارها در زندگی روزمره نه‌تنها باعث بهبود کیفیت محیط‌زیست می‌شود بلکه تأثیرات مثبت بسیاری بر سلامت فردی و عمومی نیز خواهد داشت. با اتخاذ رفتارهای مسئولانه و آگاهانه می‌توانیم محیط‌زیستی سالم‌تر برای خود و نسل‌های آینده فراهم کنیم.

عاطفه محمدی دانشجوی دکتری  تخصصی آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت