کبد یک اندام متابولیک اصلی است که فقط در حیوانات مهره‌دار یافت می‌شود، که بسیاری از عملکردهای بیولوژیکی ضروری مانند سم‌زدایی ارگانیسم و سنتز پروتئین‌ها و مواد بیوشیمیایی لازم برای هضم و رشد را انجام می‌دهد.

در انسان، در ربع فوقانی راست شکم، زیر دیافراگم قرار دارد و بیشتر توسط قفسه سینه سمت راست تحتانی محافظت می شود. از دیگر نقش های متابولیکی آن می توان به متابولیسم کربوهیدرات، تولید هورمون ها، تبدیل و ذخیره مواد مغذی مانند گلوکز و گلیکوژن و تجزیه گلبول های قرمز خون اشاره کرد. کبد همچنین یک اندام کمکی گوارشی است که صفرا را تولید می کند، کیسه صفرا، یک کیسه توخالی کوچک که درست زیر قسمت سمت راست کبد قرار دارد، صفرای تولید شده توسط کبد را ذخیره و متمرکز می کند، که بعداً برای کمک به هضم به دوازدهه دفع می شود.تخمین ها در مورد تعداد کل عملکردهای اندام متفاوت است، اما به طور کلی حدود 500 عملکرد مختلف برای کبد ذکر شده است. با گذشت زمان، شرایطی که به کبد آسیب می زند می تواند منجر به زخم شود که به آن سیروز می گویند. سیروز می تواند منجر به نارسایی کبد شود که یک وضعیت تهدید کننده زندگی است.

بیماری کبد همیشه علائمی را ایجاد نمی کند که قابل مشاهده یا احساس باشد. اگر علائم بیماری کبدی وجود داشته باشد، ممکن است شامل موارد زیر باشد: زرد شدن پوست و سفیدی چشم که به آن یرقان می گویند. زرد شدن پوست ممکن است در پوست سیاه یا قهوه ای سخت تر باشد ، درد شکم و تورم، تورم در پاها و مچ پا، خارش پوست، ادرار تیره، مدفوع رنگ پریده، خستگی مداوم، حالت تهوع یا استفراغ، از دست دادن اشتها.عوامل خطر مختلفی ممکن است منجر به ایجاد مشکلات کبدی شوند. از جمله بیماری های مختلف مانند دیابت نوع 2، چاقی و ناهنجاریهای چربی (لیپوپروتئین با چگالی بالا و تری گلیسیرید بالا).

نتایج مطالعات نشان داده اند که رفتارهای تغذیه ای و سبک زندگی ناسالم نیز رابطه بسیار نزدیکی با ابتلا به بیماری های کبدی دارند. این رفتارها شامل مصرف بیش از حد انرژی، مصرف مکرر گوشت قرمز، گوشت و غذاهای فرآوری شده، نوشابه ها و نوشیدنی های شیرین شده با شکر (SSBs)، توزیع نامنظم وعده های غذایی در طول روز ، روش های ناسالم پخت غذا، سطوح پایین فعالیت بدنی و بی تحرکی طولانی مدت است. علاوه بر این شواهد روزافزون نشان می‌دهد که سیگار کشیدن با ایجاد و پیشرفت بیماری کبد، توسعه سرطان کبد مرتبط است، و درمان بیماری های کبدی در افرادی که سیگار میکشند پیامدهای ضعیفتری دارد . همچنین خواب نامنظم و دیر خوابیدن می تواند خطر شروع و پیشرفت بیماری کبدی را افزایش دهد. مطالعات طولی اخیر در رابطه با بیماری های کبد نشان داده است که مصرف الکل سبک تا متوسط با بروز و پیشرفت بیماری بالینی کبد مرتبط است. بنابراین برای جلوگیری از ایجاد و پیشرفت بیماری های کبدی نیاز است که افراد جامعه به سبک زندگی، خواب منظم و ورزش کردن توجه داشته باشند، از مصرف سیگار و الکل پرهیز کنند.

ساناز امیری-دانشجو دکترا گروه اپیدمیولوژی دانشکده بهداشت