روز جهانی بدون دخانیات به منظور جلب توجه و تشویق افراد به ترک محصولات دخانی، هر ساله در ۳۱ ماه می مصادف با ۱۰ خردادماه در سراسر جهان برگزار می‌شود. سازمان بهداشت جهانی در هر سال شعاری را برای این روز در نظر می‌گیرد و متناسب با آن به انتشار اطلاعات و برگزاری همایش‌ هایی با تاکید بر مضرات ناشی از استعمال دخانیات، اقدام می‌نماید. روز جهانی بدون دخانیات ۲۰۲۱ تحت عنوان ” تعهد برای ترک دخانیات” برگزار می‌شود. این روز بر روی فعالیت‌ها و اقدامات موثر  برای افزایش آگاهی عمومی، به خصوص در جوانان، تمرکز دارد که عبارتند از:

• تاثیرات مضر مصرف دخانیات
• سرطان و بیماری‌های تنفسی مزمن ناشی از مصرف دخانیات
• اهمیت کاهش و ترک مصرف دخانیات
• خطرات مواجهه با دود دست دوم و سوم

دخانیات در هر نوع و شکل آن کشنده است و سلامت ریه‌های هر شخصی که در معرض آن قرار می‌گیرد را تهدید می‌کند. دخانیات در هر ۴ ثانیه یک نفر را به کام مرگ می‌کشاند. بیماری ‌های دستگاه تنفسی جزو مهمترین دلایل مرگ در سراسر جهان است و محصولات دخانی یک عامل خطر بزرگ محسوب می‌شوند. مصرف محصولات دخانی و در اثر آن ابتلا به بیماری ‌های تنفسی، باعث مرگ میلیون‌ ها نفر شده است که این آماری ناراحت کننده است. اما ناراحت‌کننده‌تر از آن درد و رنجی است که این بیماری ‌ها به فرد تحمیل کرده و کیفیت زندگی او را تحت تاثیر قرار می‌دهد. دود محصولات دخانی نه تنها سلامت ریه‌های شخص مصرف‌کننده را تهدید می‌کند، بلکه برای اشخاصی که در معرض دود نیز قرار گرفته‌اند، یک خطر محسوب می‌شود. دود محصولات دخانی باعث آلودگی هوای داخل اتاق می‌شود که یک خطر بزرگ برای سلامتی ریه‌ها است. طبق آمار ارائه شده برای روز جهانی بدون دخانیات از سوی سازمان بهداشت جهانی، هر ساله در سراسر جهان بیش از ۱ میلیون نفر در اثر دود غیر مستقیم محصولات دخانی، جان خود را از دست می‌دهند. مصرف محصولات دخانی و قرار گرفتن در معرض دود غیر مستقیم آن، از مهمترین عوامل خطر برای ابتلا به سرطان ریه، بیماری مزمن انسداد ریه (COPD)، سل و آسم محسوب می‌شود. نوزادان متولد شده از مادران سیگاری و یا مادرانی که در طول مدت بارداری در معرض دود غیرمستقیم محصولات دخانی قرار گرفته‌اند، ممکن است از نقص در عملکرد ریه‌هایشان رنج ببرند. طبق تحقیقات صورت گرفته، مواد شیمیایی موجود در دود محصولات دخانی در دوران رشد جنین در شکم مادر، میتواند اثر مخرب و دائمی را بر ریه‌های جنین داشته باشد.

توصیه های مختصر در مورد ترک دخانیات:

ترک دخانیات نیاز به زمان دارد. ابتدا باید خواست، تا بعد توانست. در بهترین روش باید ابتدا به آن فکر کرد، تصمیم گرفت، اراده را تقویت کرد، ضرر های مصرف دخانیات و فواید ترک آن را دانست و یک روز را برای ترک دخانیات انتخاب کرد. برای آمادگی تا روز ترک باید به دستورات زیر عمل شود:

• نوع سیگار و مواد دخانی مصرفی خود را عوض کنید.
• سیگار هارا نصفه بکشید و مصرف سایر مواد دخانی را کاهش دهید.
• دستی که سیگار را با آن میگیرید عوض کنید.
• هرروز روشن کردن اولین سیگار یا مصرف سایر مواد دخانی آن روز را به تاخیر بیندازید.
• به هرکدام از سیگار هایی که روشن میکنید یا مواد دخانی که مصرف میکنید فکر کنید.
• بدون سیگار از منزل یا محل کار خارج شوید.
• زیر سیگاری هارا مخفی کنید.
• آب بنوشید.
• قلیان ها را گلدان کنید.

دکتر عبدالرحیم اسداللهی عضو هیات علمی دانشکده بهداشت