دیابت اختلالی است که طی آن بدن در استفاده صحیح از قند (گلوکز) موجود در خون دچار مشکل می‌شود. این مشکل به دلیل کاهش تولید انسولین در بدن  یا عدم عملکرد مناسب انسولین ایجاد می شود. در نتیجه، قند خون افزایش یافته و در صورت کنترل نشدن می‌تواند موجب بروز عوارضی مانند مشکلات قلبی، کلیوی، چشمی و عصبی شود. دیابت ممکن است در سنین مختلف مانند کودکی، بارداری یا بزرگسالی دیده شود. دیابت درمان قطعی ندارد اما با اتخاذ سبک زندگی سالم و روش های خود مراقبتی می توان بخوبی آن را کنترل کرد، و از عوارض آن پیشگیری کرد و زندگی طولانی و با کیفیتی داشت. یکی از نکات مهم در خود مراقبتی دیابت رعایت اصول تغذیه سالم است.

بایدهای تغذیه‌ای در دیابت

• سبزیجات تازه :استفاده روزانه از سبزیجاتی مثل اسفناج، کلم، خیار و کاهو برای افزایش فیبر و کنترل اشتها مفید است.
• غلات سبوس‌دار :مصرف نان سبوس‌دار، برنج قهوه‌ای و جو دو سر کمک به جلوگیری از افزایش ناگهانی قند خون می‌کند.
• پروتئین‌های کم‌چرب :مرغ بدون پوست، ماهی، تخم‌مرغ آب‌پز، عدس و لوبیا باعث حفظ عضله و سیری طولانی‌تر می‌شوند.
• میوه‌های کم‌قند :سیب، کیوی، توت‌ها و پرتقال در حد متعادل توصیه می‌شوند.
• نوشیدن آب کافی: بهترین نوشیدنی برای بدن، آب است. روزانه ۶–۸ لیوان توصیه می‌شود.
• وعده‌های غذایی منظم و  کم‌حجم: خوردن ۵–۶ وعده سبک در روز مانع نوسان شدید قند خون می‌شود.

نبایدهای تغذیه‌ای در دیابت

• پرهیز از قند و شیرینی‌های ساده: کیک، شکلات، نوشابه و آبمیوه‌های صنعتی باعث افزایش سریع قند خون می‌شوند. باید تا حد امکان از مصرف این خوراکی ها خودداری کرد.
• کاهش مصرف چربی‌های اشباع و ترانس: غذاهای سرخ‌شده، فست‌فود و روغن‌های جامد خطر بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهند.
• عدم مصرف نوشیدنی‌های انرژی‌زا و الکلی: این نوشیدنی‌ها قند خون را به شدت بالا می‌برند.
• محدود کردن نمک: مصرف زیاد نمک فشار خون را بالا برده و خطر عوارض قلبی عروقی در همه افراد و ازجمله بیماران مبتلا به دیابت را افزایش می‌دهد.
• پرهیز از پرخوری شبانه: خوردن وعده‌های سنگین قبل از خواب باعث افزایش قند خون صبحگاهی می‌شود.

 دکتر مسعود کریمی دانشیار گروه ارتقا سلامت، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی شیراز