جمعیت سالمند جهان، به دلیل پیشرفت‌های اخیر در فناوری‌های پزشکی و بهداشت عمومی، کاهش نرخ مرگ و میر و افزایش امید به زندگی، به‌طور چشمگیری در حال افزایش است. پیش‌بینی می‌شود که تا سال 2050 میلادی، تعداد سالمندان با رشدی معادل 21.4 درصد مواجه شود. با افزایش سن، آسیب‌پذیری سالمندان در برابر خطرات محیطی بیشتر می‌شود، زیرا بسیاری از سیستم‌های بدن با گذر زمان دچار ضعف نسبی می‌شوند. این تغییرات فرآیندهایی را در بر می‌گیرد که توانایی سالمندان برای مقابله با چالش‌های محیطی را کاهش می‌دهد.

آلودگی هوای داخل خانه یکی از جدی‌ترین مشکلات سلامت عمومی است که هر ساله منجر به مرگ 4.5 میلیون نفر در سراسر جهان می‌شود. این مرگ‌ومیرها عمدتاً ناشی از بیماری‌هایی مانند ذات‌الریه، سکته مغزی، بیماری‌های ایسکمیک قلبی، بیماری‌های مزمن انسدادی ریه و سرطان ریه هستند. برخلاف تصور عمومی که خانه را محیطی امن در برابر آلودگی‌ها می‌داند، تحقیقات نشان داده‌اند که کیفیت هوای داخل خانه می‌تواند به همان اندازه یا حتی بیشتر از آلودگی هوای بیرون بر سلامت افراد تأثیر بگذارد. آلودگی هوای داخلی معمولاً از دو منبع اصلی نشأت می‌گیرد: ورود آلودگی هوا از فضای باز به داخل خانه و تولید آلودگی ناشی از فعالیت‌های داخلی. میزان این آلودگی‌ها به عواملی همچون غلظت آلاینده‌های بیرونی، شرایط هواشناسی، تهویه داخلی، میزان نفوذ آلودگی و فعالیت‌های انسانی بستگی دارد. رایج‌ترین آلاینده‌های داخل خانه شامل ذرات معلق، فرمالدئید، ترکیبات آلی فرار و نیمه‌فرار، دی‌اکسید کربن (به‌ویژه در محیط‌های شلوغ)، مونوکسید کربن (در خانه‌هایی که از سوخت جامد برای گرمایش یا پخت‌وپز استفاده می‌کنند)، باکتری‌ها و کپک‌های موجود در هوا هستند.

سالمندان به دلیل بازنشستگی، کاهش تحرک یا مشکلات سلامتی، زمان بیشتری را در محیط خانه سپری می‌کنند. مطالعات نشان می‌دهند که این گروه سنی حدود 65 درصد از ساعات بیداری خود را در منزل می‌گذرانند، و این زمان در فصل‌های سرد سال افزایش می‌یابد. بسیاری از سالمندان با بیماری‌های مزمن، مانند مشکلات قلبی عروقی و تنفسی، مواجه هستند که کیفیت پایین هوای داخل خانه می‌تواند این مشکلات را تشدید کند. همچنین، زندگی در خانه‌های قدیمی با سیستم‌های تهویه نامناسب می‌تواند خطر افزایش غلظت آلاینده‌ها را بیشتر کند.

مطالعات متعددی در کشورهای مختلف نشان داده‌اند که آلودگی هوای داخل ساختمان می‌تواند بر کیفیت خواب، تعادل، علایم سندرم ساختمان بیمار ، وضعیت شناختی ساکنین تاثیر بگذارد. در مطالعه‌ای که در چین انجام گرفت تاثیر آلودگی هوای داخل منزل بر تشدید فرتوتی و افسردگی در ساکنین سالمند مشاهده شد. برای بررسی بیشتر این مسئله تاثیر پروتکل پیشگیری از آلودگی هوای داخل ساختمان بر بروز علائم سندرم ساختمان بیمار و حفظ تعادل، کیفیت خواب و وضعیت شناختی در جمعیت سالمندان شهر شیراز بررسی شد. نتایج نشان داد پروتکل پیشگیری از آلودگی هوای داخل خانه از طریق کنترل و کاهش منابع آلودگی داخلی و تغییر رفتار سالمندان (از جمله بهبود تهویه، درزگیری مناسب در و پنجره‌ها، مصرف دخانیات در فضای باز و استفاده از شوینده‌های طبیعی جایگزین و ...)، نه‌تنها علائم سندرم ساختمان را کاهش داده، بلکه کیفیت خواب، وضعیت شناختی و تعادل سالمندان را نیز بهبود بخشیده است. این دستاوردها به حفظ استقلال و ارتقای کیفیت زندگی سالمندان کمک می‌کند. همچنین، آموزش این پروتکل به سالمندان سبب تغییر رفتار آن‌ها در جهت کاهش منابع آلودگی هوای داخل خانه شده و تأثیرات مثبتی بر سلامت جسمی و روانی آن‌ها داشته است.

این مطلب از از پایان‌نامه‌ی خانم " نگار پایدار جهرمی" دانشجوی کارشناسی ارشد سلامت سالمندی به راهنمایی دکتر "عبدالرحیم اسداللهی" و با عنوان" بررسی تاثیر پروتکل پیشگیری از آلودگی هوای داخل ساختمان بر بروز علائم سندرم ساختمان بیمار و حفظ تعادل، کیفیت خواب جمعیت سالمندان شهر شیراز: یک مطالعه شاهددار تصادفی " استخراج گردیده است.