سالمندی مرحله‌ای طبیعی از زندگی است که با تغییرات جسمی، روانی و اجتماعی همراه است. توجه به حقوق سالمندان و حمایت از آنان، از موضوعات اساسی در جوامع پیشرفته محسوب می‌شود. در این راستا، اسناد ملی و بین‌المللی متعددی به تبیین و حفاظت از حقوق سالمندان پرداخته‌اند.

از جمله مهم‌ترین اسناد بین‌المللی، اعلامیه اصول بنیادی حقوق بشر سالمندان است که توسط سازمان ملل متحد در سال ۱۹۹۱ تصویب شد. این اعلامیه بر احترام به کرامت انسانی سالمندان، استقلال، مشارکت فعال در زندگی اجتماعی و اقتصادی، مراقبت و خودسازی  تأکید می کند.

از دیگر برنامه ها می توان به طرح اقدام بین المللی مادرید (2002) اشاره کرد که به سالمندان و توسعه، ارتقا سلامت و رفاه سالمندان، ایجاد محیط های حامی سالمند می پردازد.از دیگر اسناد مربوط به حقوق سالمندان کنوانسیون های حقوق بشر مانند میثاق بین المللی حقوق اقتصادی، احتماعی و فرهنگی-کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیتو کنوانسیون های ضد تبعیض در آموزش و اشتغال می باشد.

در سطح ملی نیز، بسیاری از کشورها قوانین و سیاست‌هایی برای حمایت از سالمندان تدوین کرده‌اند. در ایران، سند ملی سالمندان با هدف تضمین حقوق مادی و معنوی آنان و ایجاد شرایط مناسب برای زندگی شرافتمندانه تصویب شده است. این قانون توجه ویژه‌ای به حق دسترسی سالمندان به خدمات بهداشتی، رفاهی و اجتماعی و ... دارد.

حفظ و ارتقای حقوق سالمندان نه تنها وظیفه دولت‌ها، بلکه مسئولیتی اجتماعی است که نیازمند همکاری نهادهای دولتی، خانواده‌ها و جامعه مدنی می‌باشد. با افزایش جمعیت سالمندان در جهان، توجه به این موضوع بیش از پیش اهمیت یافته و نیازمند فرهنگ‌سازی، آموزش و ایجاد بسترهای قانونی مناسب است.

در نهایت، تبیین و دفاع از حقوق سالمندان در اسناد ملی و بین‌المللی، نشان‌دهنده ارزش‌گذاری به کرامت انسانی و توجه به نیازهای ویژه این گروه از جامعه است که می‌تواند منجر به جامعه‌ای عادلانه‌تر و پایدارتر گردد.

 دکتر محمدحسین کاوه عضو هیات علمی گروه آموزش بهداشت و ارتقا سلامت دانشکده