در شرایط جنگ و بحران، کودکان ۶ تا ۲۴ ماهه از آسیب‌پذیرترین گروه‌های سنی هستند. تغذیه صحیح در این سن برای رشد جسمی و ذهنی حیاتی است و کمبود مواد مغذی می‌تواند عوارض جبران‌ناپذیری به‌همراه داشته باشد. رعایت نکات زیر به حفظ سلامت این کودکان کمک می‌کند.

۱. اهمیت تغذیه با شیر مادر

• ادامه شیردهی:

شیر مادر بهترین و ایمن‌ترین منبع تغذیه برای کودکان زیر دو سال است، حتی در شرایط بحران توصیه می‌شود شیردهی تا دو سالگی یا بیشتر ادامه یابد.

• در شرایط استرس:

استرس، خستگی یا سوءتغذیه مادر معمولاً باعث کاهش شیر  مادر می‌شود. حمایت روحی و تغذیه کافی مادر به تداوم شیردهی کمک می‌کند.

• در صورت قطع شیردهی:

اگر شیردهی قطع شده یا کاهش یافته، می‌توان با تشویق مادر به شیردهی مکرر، تولید شیر را دوباره افزایش داد.

۲. تغذیه کمکی (Complementary Feeding)

• شروع تغذیه کمکی:

از پایان شش ماهگی، علاوه بر شیر مادر، باید غذاهای کمکی مغذی به کودک داده شود.

• غذاهای توصیه‌شده:

غلات پخته‌شده (مانند برنج یا گندم)

حبوبات، سبزیجات و میوه‌های نرم و پوره‌شده

گوشت پخته، تخم‌مرغ، لبنیات (در صورت دسترسی و تحمل کودک)

غذاهای غنی از آهن و ویتامین‌ها

• تدریجی و متنوع:

غذاها را به‌تدریج و با تنوع مناسب وارد رژیم کودک کنید تا به انواع طعم و بافت عادت کند.

• اجتناب از غذاهای پرخطر:

از غذاهای شور، شیرین، پرادویه، کنسروی، و غذاهای سفت یا کوچک که خطر خفگی دارند، پرهیز کنید.

۳. نکات ایمنی و بهداشتی

• آب سالم:

آب آشامیدنی سالم برای تهیه غذای کودک ضروری است. در صورت نبود آب سالم، جوشاندن آب قبل از مصرف توصیه می‌شود.

• شست‌وشوی دست و ظروف:

قبل از تهیه و دادن غذا، دست‌ها و ظروف کودک را با آب و صابون بشویید تا از بیماری‌های عفونی جلوگیری شود.

• نگهداری غذا:

غذاهای آماده‌شده را بلافاصله مصرف کنید یا در صورت امکان در یخچال نگهداری کنید تا از رشد میکروب‌ها جلوگیری شود.

۴. مدیریت در شرایط کمبود

• در صورت کمبود مواد غذایی:

در شرایط کمبود، اولویت با شیر مادر است. اگر شیر مادر کافی نیست یا کودک شیر نمی‌خورد، از غذاهای ساده و بومی مانند غلات پخته، حبوبات و سبزیجات استفاده کنید.

• فرمولای شیر خشک:

فقط در صورت نبود امکان شیردهی و با مشورت متخصص، از شیر خشک استفاده کنید و حتماً آب سالم برای تهیه آن به کار برید.

• پرهیز از کمکی‌های نامطمئن:

از دریافت شیر خشک و غذاهای کمکی بدون برچسب و دستورالعمل معتبر خودداری کنید.

۵. حمایت روانی و عاطفی

• حمایت از مادران:

حمایت روحی و عاطفی از مادران و مراقبان، به بهبود تغذیه کودک کمک می‌کند.

• آموزش خانواده:

خانواده باید با اصول تغذیه کودک و علائم سوءتغذیه آشنا باشند تا در صورت نیاز، به‌موقع اقدام کنند.

دکتر مهین نظری دانشیار گروه آموزش بهداشت و ارتقای سلامت، دانشگاه علوم پزشکی شیراز