دمودکس (Demodex) نوعی مایت از راسته Trombidiformes  و زیر راسته Prostigmata است که به‌ طور طبیعی روی پوست انسان، به ‌ویژه در فولیکول‌های مو و غدد چربی زندگی می‌کند. دمودکس بیشتر در نواحی صورت مانند بینی، پیشانی، گونه‌ها و پلک‌ها یافت می‌شوند. دو نوع اصلی دمودکس در انسان وجود دارد:

Demodex folliculorumدر فولیکول مو

Demodex breviدر غدد چربی

گونهDemodex canisمیتواند  به صورت موقت انسان را آلوده کند اما پس از مدت کوتاهی در معرض محیط از بین میرود و نمیتواند بر روی پوست انسان زندگی کند.میزبان طبیعی این گونه سگ اهلی میباشد.

اندازه دمودکس بالغ بیم 0.2 الی 0.4 میلی متر است. دارای چهار جفت پا به همراه بدنی کشیده است. تغذیه از سلول های پوستی و چربی که در فولیکول های مو جمع میشود انجام میشود.

دمودکس‌ها شب‌ فعال هستند، از فولیکول مو خارج شده و جفت‌گیری می‌کنند. سپس به فولیکول بازمی‌گردند تا تخم ‌گذاری کنند. چرخه زندگی آن‌ها حدود 2 تا 3 هفته طول می‌کشد. پس از مرگ، بدن آن‌ها در پوست تجزیه می‌شود.

تصویر چرخه زندگی دمودکس

در افراد سالم، جمعیت دمودکس کنترل‌ شده باقی می‌ماند. اما در برخی شرایط، مانند ضعف سیستم ایمنی، استرس، یا مشکلات پوستی مزمن، تعداد آن‌ها بیش از حد افزایش می‌یابد و مشکلاتی ایجاد می‌کند.

افزایش بیش از حد دمودکس ممکن است باعث التهاب پوست، خارش، قرمزی، آکنه، روزاسه، و ریزش مو شود. در ناحیه چشم، می‌تواند به بلفاریت (التهاب پلک)، سوزش چشم و شوره در مژه‌ها منجر شود.

تشخیص معمولا با میکروسکوپ و نمونه ‌گیری از پوست یا مژه انجام می‌شود. برای درمان، از شامپوها یا کرم‌های ضد کنه مانند Tea Tree Oil، مترونیدازول، یا آیورمکتین استفاده می‌شود.

بهداشت مناسب پوست، شست ‌و شوی مرتب صورت و اجتناب از لوازم آرایشی آلوده، به کنترل دمودکس کمک می‌کند. این انگل به ‌خودی ‌خود خطرناک نیست، اما اگر کنترل نشود، می‌تواند منجر به بیماری‌های مزمن پوستی شود.

امیرحسین روزی طلب دانشجوی کارشناسی ارشد بیولوژی و کنترل ناقلین بیماری ها