دیابت یک  بیماری مزمن بوده که در آن تولید یا استفاده موثر از انسولین در بدن دچار اختلال شده و در نتیجه سطح قند (گلوکز) خون افزایش یافته و فرد دچار مشکل می­شود . در بدن انسان گلوکز منبع اصلی انرژی سلول ها و مغز است، اما افزایش درازمدت آن در خون منجر به آسیب به قلب ، کلیه ، چشم و اعصاب میشود . دیابت در کنار  بیماری‌های قلبی عروقی، سرطان و بیماری‌های مزمن تنفسی،  جزء اولویت های نظام سلامت در جهان برای پیشگیری و کنترل بیماری‌های غیرواگیر شناخته شده است.

در کنارعواملی مثل افزایش سن، اضافه‌وزن و چاقی، و سیگار کشیدن که برای دیابت نوع دو عامل خطر محسوب می شوند، یکی از عوامل مهمی که می تواند باعث افزایش ابتلا به دیابت شود کم تحرکی در محیط کار به دلیل  افزایش مشاغل اداری است. امروزه بسیاری از کارکنان اداری ساعات طولانی را در محیط کار بدون تحرک و در حالت نشسته سپری می کنند.

عوارض ناشی از افزایش قندخون می‌تواند بر توانایی فرد برای انجام کار تأثیر گذاشته و  تصمیم‌گیری درباره تناسب شغلی فرد مبتلا به دیابت، دشوار است. قند خون بالا با کاهش عملکرد شناختی فرد و  افزایش خطر حوادث شغلی مرتبط است و در افرادی که به صورت شیفتی کار  می­کنند کنترل قند خون مشکل تر است.

با این وجود  محیط کار می تواند فرصتی برای ترویج رفتارهای سالم از طریق تعاملات گروهی و تغییرات محیطی فراهم آورد.  اجرای برنامه های ارتقا سلامت در محیط کار از جمله  برنامه های پیشگیری از دیابت و غربالگری دیابت به منظور تشخیص زودرس این بیماری، می تواند باعث افزایش ایمنی، کیفیت کار و بهره وری کارکنان شده، رضایت آن ها را افزایش دهد و هزینه های درمانی و هچنین غیبت از کار کارکنان را کاهش دهد.

• تعدیلات شغلی و محیطی ضروری برای کنترل و پیشگیری از دیابت:
• تسهیلات فردی : فراهم کردن فرصت هایی منظم جهت کنترل قند خون ، تخصیص محیط اختصاصی و زمان لازم برای تزریق انسولین در صورت نیاز ، استراحت کافی، دسترسی به آب و مواد غذایی مناسب و سالم، استفاده از وسایل ایمنی در صورت وجود عوارض دیابت در محیط کار ضروری است .
•  فرهنگ سلامت سازمانی : فرهنگ سلامت در محیط کار یکی از عوامل اصلی در موفقیت برنامه‌های سلامتی ، از جمله دیابت می باشد. جهت  موفقیت برنامه‌های پیشگیری از دیابت در محیط کار،  علاوه بر آموزش مستمر کارکنان، باید به خلق یک فرهنگ سازمانی سالم، محیط‌های حمایت‌کننده و سیاست‌های داخلی مناسب نیز توجه داشت .ایجاد محیط‌های حمایت‌کننده در سازمان‌ها نقش کلیدی در پیشگیری و کنترل دیابت دارد. فراهم آوردن امکان دسترسی به مواد غذایی سالم در محیط کار و ایجاد فرصت هایی برای تحرک و ورزش کارکنان می تواند در پیشگیری از دیایت و کنترل آن در افراد مبتلا به این بیماری بسیار موثر باشد.  

دکتر مسعود کریمی

دانشیار گروه ارتقا سلامت، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی شیراز