از گذشته های دور تاکنون آدمی همواره در کنار خود همخانه یا بهتر بگوییم مزاحمی چندش آور و ناخوشایند داشته، هر چند همیشه برای مغلوب ساختن این همخانه تلاش کرده اما واقعیت این است که تا حدود زیادی در بیرون راندنش از خانه و کاشانه ناموفق بوده است.

به گزارش روابط عمومی دانشکده بهداشت، سوسری ها (Cockroaches) که در اصطلاح عام و هر چند غلط سوسک (Beetle) نامیده می شوند از مهمترین آفات منازل و دیگر محل های مرتبط با انسان ها بشمار می آیند.

این حشرات در تمام دنیا در نزدیک انسان زندگی می کنند و تاکنون در حدود 4000 گونه از آنها گزارش شده که در زیستگاه های مختلف زندگی می کنند، آنها شب فعال بوده و گیاه خوار هستند، اما بسیاری از آنها محیط هایی با منابع غذایی آماده و در دسترس را ترجیح می دهند. سـوسـری ها از مدفوع، غـذاهای فـاسد، پارچه و چسب کتاب تغذیه کرده و قسمتی از غــذای هضم نشده خود را برمی گردانند، به دفع مدفـوع روی غذا عادت دارند، از دهان و غدد خود ماده ای ترشح می کنند که در مسیر حرکت آنها و منابع غذایی شان بوی ماندگار و نامطبوعی ایجاد می کند.

** شکل ظاهری انواع سوسک یا سوسری:

سوسک های آلمانی طلایی رنگ هستند و با یکسری خطوط تیره رنگ که از قسمت سر تا بال کشیده شده قابل تشخیص هستند، در حالی که سوسک های آمریکایی قهوه ای مایل به قرمز بوده و با سینه زرد رنگ قابل تشخیص هستند. 

** مکان رشد و زندگی سوسری:

هر دو نوع سوسری محیط همراه با گرما و رطوبت را ترجیح می دهند ولی سوسک آلمانی بیشتر در آشپزخانه و سوسری آمریکایی در زیرزمین، درز و شکاف دیوار و نزدیک لوله های آب و فاضلاب دیده می شود. این موجودات به علت داشتن بدنی پهن به راحتی در داخل درز و شکاف ها، پشت قاب عکس ها و حاشیه کمدها وارد می شوند.

** اهمیت پزشکی سوسری ها

سوسری ها هر چیزی که در دسترس شان باشد را می خورند و براحتی بر روی مدفوع انسان، خرده ریزه های موجود در زهکش فاضلاب،‌ پنبه های جراحی مستعمل، خلط سینه و سایر چیزهای بالقوه آلوده تغذیه می کنند. بنابراین، اگر مواد بیماری زا در دسترس سوسری باشد، آن را می خورند. همچنین مواد آلوده کننده بر روی پاها و شکمش می چسبند. سپس سوسری بر روی غذاهایی که به مصرف انسان می رسد یا بر روی بشقاب ها، ‌محل های آماده سازی مواد غذایی حرکت کرده و عوامل بیماری زا را بر روی آنها باقی می گذارند. بنابراین می تواند ناقل مکانیکی بعضی از میکروب ها باشد. همچنین تماس سوسری ها و مواد مترشحه آنها با پوست ممکن است باعث ایجاد واکنش حساسیتی پوستی یا تنفسی در انسان شود.

سوسری ها با آلوده کـردن مواد غذایی باعث انتقال بیماریهای باکتریایی از جمله اسهال، وبا، تب تیفوئید، بیماریهای ویروسی از جمله فلج اطفال، حمل تخم کرم های انگلی به انسان می شوند.

** مبارزه با سوسری ها:

- بهداشت منازل،

- جستجو در زیر قفسه ها، اجاق گاز، ‌سینی ظرفشویی، لابلای درز کاشی ها، درون جعبه تقسیم برق، پشت کاغذ دیوارهای پاره و پارکت ها، زیر کفپوش، کانال فاضلاب و کف شوها،

- در حین بازرسی باید یک حشره کش (اسپری های سوسک کش) درون درز و شکاف ها، پشت وسایل و درون فضاهای خالی پاشیده شود تا با تحریک سوسری ها آنها را مجبور به خروج از پناهگاه شان کرد،

- جمع آوری و نگهداری مواد غذایی در ظروف درب دار در کابینت و یخچال،

- استفاده از زباله دان های درب دار و قابل شستشو و استفاده از کیسه زباله،

-  شستشو و پاک کردن کلیه سطوح، وسایل، ظروف و سطل های زباله با مواد پاک کننده مانند پودر و مایع ظرفشویی (بمنظور حذف چربی و سایر مواد آلی که منبع تغذیه حشرات می باشند)، سپس ضدعفونی آنها با مواد ضدعفونی کننده مانند پودرپرکلرین و وایتکس (جهت از بین بردن میکروب ها)،

-  بررسی بسته بندی ها، شانه های تخم مرغ، کارتن ها و نیز البسه شسته شده و مبلمان قبل از ورود به ساختمان،

- مسدود کردن شکاف های کف اتاق، چهارچوب درها و کانال های عبور لوله های آب، فاضلاب و کابل های برق،

- روش استاندارد کنترل سوسری، سمپاشی یک حشره کش ابقایی بر روی سطوحی که حشره روی آنها راه می رود و پناهگاه های بالقوه آن است./ف.برزگری

دکتر معصومه امین، کارشناس گروه بیولوژی و کنترل ناقلین بیماریها، دانشکده بهداشت شیراز