شیر مادر بهترین منبع مواد مغذی برای نوزاد است. بسیاری از عناصر موجود در شیر مادر کودک را در مقابل عفونت و بیماری‌ها حفظ می‎کند. پروتئین‎های موجود در شیر مادر بسیار راحت‎تر از پروتئین موجود در شیر گاو هضم می‎شوند. 

تغذیه با شیر مادر بلافاصله بعد از زایمان در زایمان طبیعی و بلافاصله پس از ورود به بخش و هوشیاری مادر در سزارین شروع می شود.

 مزایای شیر مادر برای مادر: با مکیدن پستان مادر توسط نوزاد، یک نوع هورمونی ترشح می شود که به انقباض رحم کمک کرده و در قطع سریع خون ریزی موثر است. شیر مادر همواره در دسترس و گرم و مناسب است. برای تهیه آن هزینه مصرف نمی شود. رابطه عاطفی بین نوزاد و مادر برقرار می شود.

مزایای شیر مادر برای نوزاد: شیر روزهای اول مادر آغوز نامیده می‌شود گرچه مقدار آن کم است، اما برای نوزاد ضروری بوده و اولین واکسن برای نوزاد در برابر بیماری ها می باشد. عوامل دفاعی فراوانی از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل می گردد تا نوزاد را در برابر بیماری ها و سوءتغذیه مقاوم نماید. شیر مادر باعث افزایش بهره هوشی در نوزاد می شود.

تغذیه انحصاری با شیر مادر

از دادن آب، آب قند، شیر خشک و سایر مایعات و غذاها تا سن ۶ ماهگی به شیرخوار خودداری کنید. فقط شیر مادر و قطره مولتی ویتامین در ۶ ماه اول کافی است. شیر مادر را تا پایان ۲ سالگی همراه با غذاهای کمکی ادامه دهید.

نحوه صحیح شیردهی:

 مادر در وضعیت های مختلف (خوابیده و یا نشسته ) می‌تواند به کودک خود شیر دهد. در هر صورت باید شانه‌ ها و قفسه سینه نوزاد روبروی پستان مادر باشد و بینی او هم سطح نوک پستان باشد. دست و بازوی خود را زیر سر و شانه نوزاد قرار دهد و دست دیگر را طوری زیر پستان بگذارد که شست روی پستان قرار گیرد. چانه نوزاد باید به پستان چسبیده باشد و هاله پستان در دهان نوزاد قرار گرفته و لب تحتانی نوزاد به سمت پایین برگشته باشد. مکیدن نوک پستان به تنهایی موجب دریافت ناکافی شیر و زخم و شقاق نوک پستان می شود. پس از این که نوزاد را شیر دادید با یک دست نوزاد را نگه داشته و با دست دیگر آرام چند ضربه به پشت او بزنید.

نکات زیر را به خاطر بسپارید:

در هر شیردهی منتظر بمانید تا کودک خودش پستان را رها کند.اگر مادر به هر دلیلی مجبور است کودک را از پستان جدا کند، باید انگشتش را به آهستگی در دهان او قرار داده تا کودک پستان را رها کند. لازم نیست طول مدت شیردهی محدود شود. لازم نیست که پستان ها قبل و بعد از هر بار شیر دادن شسته شوند، چون احتمال زخم نوک پستان بالا می رود.

دکتر طیبه رخشانی پزشک و عضو هیات علمی گروه بهداشت عمومی دانشکده بهداشت