در ایران شیوع دیابت در حدود 10 درصد (از هر 11 نفر 1 نفر) گزارش شده است و پیش بینی میشود که 4 میلیون نفر از ابتلای خود به دیابت بی خبرند. طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت هر ساله حدود نیمی از افرادی که به علت قند خون بالا فوت می کنند، کمتر از 70 سال سن داشته اند.

طبق گزارش این سازمان، بزرگسالان مبتلا به دیابت 2 تا 3 برابر بیشتر در معرض سکته قلبی و مغزی قرار دارند. بر اساس توصیه سازمان جهانی بهداشت کمتر از 10 درصد انرژی روزانه باید از قندهای ساده تامین شود و در حال حاضر به علت افزایش روزافزون بیماری دیابت، اضافه وزن و چاقی، به تأمین کمتر از 5 درصد انرژی روزانه از قندهای ساده تأکید شده است. مصرف زیاد قند و شکر، شربتها و نوشیدنیهای شیرین باعث سرطان، بیماریهای قلبی – عروقی، اضافه وزن، چاقی و دیابت، پوسیدگی دندان و ... میشود.

بسیاری از مواد غذایی که مصرف میشوند دارای شکر افزوده هستند. این نوع شکر برای افزایش طعم به محصولاتی که در کارخانه ها یا در خانه تولید میشوند، افزوده میشود. مهمترین منابع شکر افزوده، نوشابه های گازدار، ماءالشعیر، آبمیوه های صنعتی، شیرکاکائو، بستنی، انواع بیسکویت،کیک و شیرینی و شکلاتها هستند. زنان در روز نباید بیش از 100 کالری (6 قاشق چایخوری) و مردان نباید بیش از 150 کالری (9 قاشق چایخوری) قند و شکر مصرف نمایند. این مقدار شامل قند پنهان در مواد خوراکی مثل عسل، مربا، بستنی، نوشابه و آبمیوه، شیرینی و شکلات هم میشود. مقدار قند پنهان در بعضی از مواد غذایی در زیر شرح داده شده است:

.1 یک قاشق غذاخوری سس گوجه فرنگی، حدود 4 گرم شکر (حدود یک قاشق چایخوری)؛

2. یک قوطی نوشابه شیرین شده با شکر، 30 گرم شکر معادل 10 قاشق چایخوری شکر؛

3. دو قاشق غذاخوری شکلات، حدود 21 گرم شکر معادل 7 قاشق چایخوری شکر دارد.

توجه داشته باشیم: عادت کردن ذائقه به مواد شیرین به طور معمول از دوران کودکی شروع میشود.

توصیه های خودمراقبتی برای کاهش مصرف قند و شکر:

1. مصرف مواد غذایی دارای قندهای ساده (شیرینی، شکلات، آب نبات، مربا، انواع شربتها، نوشابه ها و آبمیوه های صنعتی) را کاهش دهید.

2. به جای مصرف نوشابه های شیرین، آبمیوه های صنعتی و نوشابه های گازدار از آب، دوغ، کفیر، آبمیوه طبیعی و ... استفاده کنید.

3. برای آگاهی از میزان قند و شکر در مواد غذایی آماده، به برچسب روی بسته بندی آنها توجه کنید و محصولاتی که حاوی کمترین مقدار قند افزوده هستند را انتخاب کنید.

4. در هنگام پخت و تهیه غذا، مقدار شکر را کاهش دهید.

5. در میان وعده ها از میوه های تازه یا بیسکویت های سبوسدار به جای کیک ها و شیرینی های تر که پرچرب و شیرین هستند، استفاده کنید.

7. در هنگام تهیه کیک ها و شیرینی های ساده خانگی به جای شکر از میوه های تازه، بخارپز یا پخته شده استفاده کنید.

8. همراه چای از چند دانه توت خشک، انجیر خشک، کشمش و یا سایر خشکبارها به جای قند و شکر استفاده کنید. بهترین راه کم کردن مصرف شیرینی ها نخریدن یا کمتر خریدن آنها است. سعی کنید خرید انواع شیرینی، کلوچه، شکلات، کیک و مواد قندی را محدود و منحصر به مناسبتهای خاص کنید و از انبار کردن مواد قندی ذکرشده در کابینت آشپزخانه جدا بپرهیزید.

تهیه کننده:

دکتر علیرضا میراحمدی زاده عضو هیات علمی گروه اپیدمیولوژی دانشکده بهداشت